door Ad Bakker (tekst en foto's)

Mieren zijn altijd op zoek zijn naar zoetigheid, dat zal ook algemeen bekend zijn. Soms zijn mensen de wanhoop nabij als een heel peloton mieren via de tuindeur op zoek gaat naar suiker of andere zoetigheden in de keuken. Als ze vervolgens een plekje hebben gevonden met zoetige voorraad, dan is echt het hek van de dam. Ze geven via feromonen dat plekje aan de andere mieren door en zo ontketenen ze een invasie die haar weerga niet kent.

Wat veel mensen niet weten, is dat de mieren ook de bladluizen ‘melken’. De bladluizen die met hun lange zuigsnuit in de plant steken totdat ze in een bastvat zitten. In het bastvat stroomt het sap van de plant. Dit sap bestaat uit vitaminen, aminozuren en mineralen. Dit sap bevat ook heel veel suiker, zelfs zo veel dat de luizen het overschot uitscheiden. Dat noemen we honingdauw.

De mieren zijn dol op honingdauw. Ze zijn erachter gekomen dat, als ze de luizen betrommelen op hun schild met hun voelsprieten, de luizen dan nog sneller een druppeltje zoetstof uitscheiden die ze meteen opdrinken. Ook al eten de mieren zo nu en dan wel wat luizen, ze worden ook door de mieren beschermd tegen bijvoorbeeld de larven van de lieveheersbeestjes en de volwassen lieveheersbeestjes die luizen heerlijk vinden. Deze maar ook andere beestjes die op de luizen jagen, worden direct door de mieren aangevallen en verjaagd of gedood. Hieronder is zo’n zoet druppeltje te zien die de mier heeft laten vallen toen ik het opnemen van de mier wilde fotograferen en de mier schrok. Ook bijen en wespen zijn er gek op alleen zijn de mieren veel behendiger en zijn ze meestal sneller en vissen de bij en de wesp achter het net.

Mieren zijn echte agrariërs, want in het voorjaar worden de luizen van ‘stal’ gehaald die ze in het najaar vanaf de plant naar hun mierennest verplaatsen zodat de luizen de winter overleven. De luizen worden dan in het voorjaar weer op hun waardplant gebracht. Een waardplant is een plant waar bepaalde dieren alleen maar op kunnen leven. Voor de bladluis geldt dat omdat ze met hun snuit alleen in die plant kunnen doordringen. 

De mier beschikt over twee kleine en twee grotere ogen maar ze zien heel slecht. Normaal hebben ze die ook niet nodig in hun donkere ondergrondse mierennesten. Daarentegen zijn de voelsprieten uitermate goed ontwikkeld. Ze ruiken en voelen zo goed dat ze hun ogen niet echt nodig hebben... In het najaar zijn de achterkanten van de mieren zo erg opgezet van de zoete vloeistof dat ze bijna knappen.

Als het echt koud begint te worden dan gaan de mieren een winterslaap doen. Als ze in het voorjaar weer wakker worden, hebben ze door het reservevoedsel genoeg energie om direct aan de slag te gaan voor weer een nieuwe jaarlijkse cyclus.

Overigens zijn de wetenschappers aan het uitzoeken hoe het komt dat de bladluizen zichzelf niet meer kunnen beschermen. Want zonder de mieren kunnen ze niet meer overleven. Nu is de vraag: komt dat omdat de bladluis zo is geëvolueerd doordat ze zichzelf niet meer hoefden te beschermen omdat de mieren dit al deden, of hebben de mieren de goede bladluizen zelf zo geselecteerd dat de bladluizen hun vermogen om zich te verdedigen hebben verloren?