door Louise Melchers

Hij vroeg ChatGPT, een slimme chatbot die zelf digitaal teksten kan samenstellen, naar een stuk over jenever en over schrijvers in Schiedam en kreeg een heel verhaal aangeleverd. De schrijver Bordewijk leefde volgens de ChatGPT in Schiedam rond 1700 en de gebroeders Couperus schreven ook over jenever en Schiedam. Helaas, allebei niet goed. Bordewijk werkte weliswaar in Schiedam, maar woonde eind 19e eeuw welgezegd een dag of 30 in Schiedam en Couperus had wel een broer, maar ze schreven niet over Schiedam. “Ik had ook gevraagd om wat ironie en humor in het stuk,” vertelt Overheul, “maar helaas, ook dat lukte niet.”

Gelukkig beschikte Overheul zelf wel over een flinke dosis humor en vertelde hij met verve over schrijvers en schrijfsters die wèl over Schiedam en jenever schreven.

Het onderwerp sprak zoveel mensen aan dat de klaargezette stoelen in het Jenevermuseum bij lange na niet voldoende waren voor het toegestroomde publiek.

Hans Overheul vertelde onder meer over de volgende schrijvers en dichters: Robert Hennebo, Betje Wolff en Aagje Deken, Henriëtte Roland Holst-Van der Schalk, Daan van der Zee, Gerard Reve en Geert Mak. Ook vertelde hij over het 'Rynbende blijmoedig maandblad' van distilleerderij Rynbende, dat vanaf 1929 regelmatig verscheen met gedichten en andere wetenswaardigheden en waarvan Herman de Man en later Simon Carmiggelt eindredacteur zijn geweest. Schrijvers als Jan Campert, J.J. Slauerhoff, Stijn Streuvels en A. den Doolaard werkten aan dit maandblad mee.

Na de lezing van Hans Overheul, declameerde acteur Stijn van Erp een aantal gedichten uit de bundel 'Straks gaat het jenever sneeuwen', een bloemlezing van volksliederen, lofdichten en andere schrijfsels over jenever maar ook anti-jenever. 

Tot 3 februari 2023 is in het Jenevermuseum nog een tentoonstelling te zien over drie eeuwen Nederlandstalige jeneverpoëzie, waarbij in de Melcherszaal vier thema’s in dichtvorm gepresenteerd worden: romantiek, Schiedam & Nederland, matrozen & soldaten en jaargetijden. (Deze expositie en bundel 'Straks gaat het jenever sneeuwen' zijn een initiatief van het Jenevermuseum Hasselt.)

Voor het Literair Gezelschap Schiedam geeft Overheul maandelijks een lezing over een literaire klassieker die minstens 30 jaar geleden geschreven werd. Volgende maand vindt deze lezing weer plaats in de bibliotheek in de Korenbeurs. De schrijver voor de volgende lezing is op dit moment nog niet bekend, ook al viel de naam Slauerhoff vandaag een aantal maal.

Foto's van boven naar beneden: de spreker en toehoorders in de Melcherszaal in het Jenevermuseum; Hans Overheul; Stijn van Erp