SCHIEDAM - Een geblokte theedoek, een stukje inpakpapier, een afbeelding in de krant of een onscherpe foto. Voor de schilder Daan van Golden (1936-2017) zijn dit geen betekenisloze beelden, maar serieuze onderwerpen voor zijn kunst.
Met grote concentratie schildert hij de bestaande patronen na of ontdekt hij de schoonheid in de toevallige momenten die hij met de camera vastlegt. Het maakt Daan van Golden tot een van de meest eigenzinnige kunstenaars die Nederland heeft gekend.
De tentoonstelling Daan van Golden. The Original in Stedelijk Museum Schiedam geeft een overzicht van zijn bijzondere oeuvre. Te zien zijn de meditatieve schilderijen waarmee Van Golden wereldberoemd werd, naast de vele foto’s, collages en het grafische werk die er vaak onlosmakelijk mee verbonden zijn. Het begrip originaliteit krijgt een heel nieuwe betekenis: niet langer het creëren van iets nieuws staat voorop, maar de schoonheid zien in dat wat er al is.
Van Golden als Schiedamse held
Het museum viert het leven en werk van Daan van Golden als een van de hoogtepunten in het jaar waarin Schiedam 750 jaar stadsrechten viert. Van Golden woonde en werkte het grootste deel van zijn leven in Schiedam en dit jubileumjaar biedt het museum de perfecte gelegenheid om de kunstenaar te eren als ‘Schiedamse held’. Aanleiding voor de tentoonstelling vormt tevens de verwerving van het werk Zonder titel (Tokyo) uit 1964. Deze zomer kocht het Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. dit schilderij voor een langdurig bruikleen aan het museum. Directeur Anne de Haij: ‘Het is een sleutelwerk binnen Van Goldens oeuvre dat − na lang in familiebezit te zijn geweest − nu voor het Nederlandse publiek behouden blijft.’ Naast Zonder titel (Tokyo), 1964 zijn ook een abstract expressionistisch schilderij uit 1961 en vier dubbeldruk-werken uit 2012 door Fonds Schiedam-Vlaardingen voor het museum aangekocht.
, 1964, lakverf op linnen op paneel, bruikleen Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. Vlaardingen.jpg)
Daan van Golden, Zonder titel (Tokyo), 1964, bruikleen Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. Vlaardingen
Het kunstenaarschap heeft te maken met alles wat je doet
Daan van Golden is geliefd en wereldberoemd onder kunstliefhebbers en kunstenaars. Maar zijn aanstekelijke blik, zijn spel met beelden en zijn open levenshouding verdienen een groter en breder publiek, zo vindt het museum. De tentoonstelling brengt zijn mooiste werken samen. Te zien zijn verschillende varianten van de iconische blauwe parkiet in het werk For H.M., de schilderijen van zakdoeken in blauw, geel en rood en de fotografieserie Insel Hombroich waarin we Daan van Goldens dochter Diana op 9-jarige leeftijd een radslag zien maken voor een schilderij van Yves Klein. Behalve vele bekende werken stelt de tentoonstelling ook Daan van Golden als mens centraal. Als Schiedammer, als vader, als vriend of als collega-kunstenaar hebben velen Van Golden in het hart gesloten. Zonder uitzondering herinneren zij hem om zijn innemende persoonlijkheid en open levenshouding. ‘Het kunstenaarschap is niet alleen het leveren van kunstwerken, maar heeft te maken met alles wat je doet, met liefde bedrijven, geen troep maken, een goed mens zijn’, zo zou hij in 1989 zeggen in een interview in Vrij Nederland. Persoonlijke verhalen en herinneringen zijn daarom op verschillende manieren in de tentoonstelling verweven.
Van Schiedam tot Tokio
Daan van Golden wordt in 1936 geboren op Katendrecht, Rotterdam. Vanaf 1961 woont en werkt hij in Schiedam, met uitzondering van enkele langere periodes waarin hij op reis is en elders in de wereld werkt. Na de kunstacademie schildert hij eind jaren vijftig in een abstract-expressionistische stijl, voornamelijk in de kleuren zwart, grijs en wit. Het werk oogt ‘woest’: geschilderd met robuuste verfstreken, en is volledig abstract. Het sluit aan bij wat succesvolle kunstenaars als Willem de Kooning en Jackson Pollock op dat moment maken. In 1963 reist hij naar Japan. Die reis verandert alles. Van Golden is gefascineerd door het land, zijn cultuur en vooral de concentratie, aandacht en scherpte van de Japanse esthetiek. Het zijn niet de tempels en beroemde kunst, maar juist de alledaagse vormgeving zoals die van verpakkingspapier of keukentextiel, die hem het meest inspireert. Alles in Japan lijkt doordacht en prachtig vormgegeven; en met veel oog voor detail en ambacht gemaakt. Hij gaat er anders door kijken naar zijn eigen kunst. Waarom zouden wilde gebaren van de kunstenaar betere kunst maken dan de aandacht en concentratie die nodig is om een bestaand motief na te schilderen? Zijn verblijf in Japan verandert hem én zijn werk dan ook volledig.
Echt, illusie, herhaling, originaliteit
Of hij nu een zakdoek naschildert of zich laat inspireren door beroemde kunstwerken van grootheden als Pollock, Matisse of Giacometti, Van Goldens werk roept vragen op over werkelijkheid en illusie, herhaling en originaliteit. Conservator Catrien Schreuder: ‘Het oeuvre van Daan van Golden is heel divers, maar alles heeft tegelijkertijd met elkaar te maken. Een bepaalde vondst, bijvoorbeeld het patroon met kleine tulpjes op pakpapier van een Japans warenhuis, komt in later werk in allerlei gedaantes weer terug: als een schilderij, als onderdeel van een installatie met dat schilderij, in een foto daarvan, of als patroon gecombineerd met andere beelden. Steeds opnieuw ontstaat iets nieuws, terwijl het er allemaal al was. En dat alleen door er anders naar te kijken. Het is heel aanstekelijk’.
In Daan van Golden. The Original worden maar liefst 80 topstukken samengebracht, zowel uit de eigen collectie van Stedelijk Museum Schiedam als verschillende andere museale en particuliere verzamelingen. Niet eerder waren zoveel van zijn werken bij elkaar in een tentoonstelling te zien.
Daan van Golden exposeerde voor het eerst in Schiedam in 1965 in galerie Honger. In 1966 had hij zijn eerste museale presentatie in Stedelijk Museum Schiedam, gevolgd door een solo in 1978. Verder was zijn werk te zien in onder meer Museum Boijmans Van Beuningen Rotterdam, Stedelijk Museum Amsterdam, Centraal Museum Utrecht en Kunstmuseum Den Haag. Ook in het buitenland is zijn werk geliefd, met solotentoonstellingen in onder andere Dijon, Brussel, Tokio en New York. In 1999 vertegenwoordigde hij Nederland met een tentoonstelling in het Nederlands Paviljoen op de Biënnale van Venetië.
Concept, samenstelling en kunstenaar
De tentoonstelling Daan van Golden. The Original maakt deel uit van het jubileumjaar Schiedam viert 750, waarin de stad 750 jaar stadsrechten viert.
22 maart t/m 14 september 2025 in het Stedelijk Museum Schiedam
De tentoonstelling Daan van Golden. The Original is ontwikkeld door Stedelijk Museum Schiedam in nauwe samenwerking met Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam.
Concept
Saskia van Kampen-Prein, conservator moderne en hedendaagse kunst, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam en Catrien Schreuder, Stedelijk Museum Schiedam.
Samensteller tentoonstelling
Catrien Schreuder, Stedelijk Museum Schiedam
Met dank aan Gemeente Schiedam en Schiedamviert750
Fotobijschrift
Martijn van Nieuwenhuyzen, Daan van Golden, atelier Schiedam, 2014