Na jaren buiten de provincie bij PAX (Utrecht) en Artsen zonder Grenzen (internationaal) haar brood te hebben verdiend, vond ze het tijd om haar bestuurlijke ideeën eens “om de hoek” te ventileren. Martje woont immers in Rotterdam op een kwartiertje fietsen van de bibliotheek. Hetgeen ze jaarrond trouw doet. Weer of geen weer. ‘Je kunt wel met het openbaar vervoer, maar op deze manier leer je Schiedam beter kennen. Tussendoor fiets ik ook naar onze “filialen”. Dat is nog gezond ook.’

We spreken elkaar in de Korenbeurs. Tegenwoordig de bibliotheek en wel op de dag dat Vlaams meesterverteller Herman Brusselmans 67 wordt. Ze lacht als dit feit wordt geopperd en lijkt niet al te zeer onder indruk. Ze zegt: ‘Op iedere dag van het jaar is er wel een schrijver jarig, me dunkt.’ Gelijk zal ze hebben. Wel vindt Martje dat HB terechte faam geniet met zijn aparte wijze van (be)schrijven, al speelt het zich voornamelijk af in de stad Gent. ‘Het zijn onalledaagse romans.’

Samen bouwen
Martje van Nes: ‘Van meet af aan is er zoveel mogelijk samengewerkt met de medewerkers. Als je wilt verbinden is dat een logisch gevolg. Samen hebben we opdrachten gemaakt. Dat is belangrijk. Uitgangspunt: de bibliotheek is er voor iedereen. Dat klinkt weliswaar als een open deur, maar in de praktijk kom je nogal wat haken en ogen tegen. Een voorbeeld? Over de gehele dag zijn er veel schommelingen qua bezoek. Zó is het volle bak en even later voel je je net Remi (Milligan) uit het boek Alleen op de wereld van de Franse schrijver Hector Malot. We proberen met workshops en bijvoorbeeld het DigiTaalhuis (*) mensen langer aan ons te binden. Ongeacht achtergrond of opleidingsniveau. Nederlands sprekend of niet … iedereen is welkom. Daarom ook dat de bibliotheek steeds meer anderstalige (jeugd)boeken in de schappen heeft. De bibliotheek moet in het algemeen een huis van ‘literair plezier’ zijn en uitstralen. Dagelijks zijn we bezig om dit idee te intensiveren. Niet alleen is dit een uitdaging; het is een must.’

De bibliotheek op kop, maar niet wegsprintend
Martje van Nes ziet de bibliotheek als een verkenner of een kopman die net iets voor de grote groep uit de weg aangeeft, zodat niemand kan verdwalen in dit nog altijd formulierrijke land. ‘We streven ernaar niet te ver vooruit te hollen. Iedereen moet ons kunnen blijven volgen en bevatten. Met het oog op de lange termijn nemen we beslissingen; zetten we de route uit. Op middellange- en korte termijn sturen we bij indien nodig. Die impact komt niet alleen van ons. Ook onze bezoekers hebben daarin een stem. Meningen zijn belangrijk.’

De contouren zijn zichtbaar. Kritische vragen en opmerkingen zijn en blijven welkom. Eén onderdeel was het gezamenlijk (wijst op de circa vijf meter lange flessenlamp recht boven de evenzo lange leestafel) schoonmaken van dit wonder van leeslicht dat, centraal in de grote zaal, omgordt met rustgevend groen, menig tekst prettig leesbaar maakt. Dat was een voorzichtig en langdurig karwei, maar met liefde geklaard. ‘De gordijnen? Daar blijven we vanaf. Dat is nogal een lastige klus die we dan ook uitbesteden aan een gespecialiseerd bedrijf.’

Resultaat? Een literaire huiskamer
Om het gedachtegoed en de uitwerking ervan uit te dragen aan de stad en haar inwoners zoekt de bibliotheek met enige regelmaat de media op. Dat geschiedt door een interview voor de camera van streekomroep DitisTwee of - zoals nu - met De Schiedammer Online. Je kunt wel iets organiseren, maar mensen moeten het wel weten dat je dit doet, anders komt er niemand.

Martje van Nes: ‘Net als bij de rest van de wereld heeft de coronacrisis er ook hier stevig ingehakt. Nu zijn we vanuit ons netwerk bezig bestaande en nieuwe ideeën weer vorm en uitvoering te geven zodat de Korenbeurs opnieuw de neutrale plek wordt die niet alleen mooi is maar ook het DNA van Schiedam uitdraagt en belichaamt. Én die de uitstraling heeft van een literaire huiskamer waarin lezen en je thuis voelen één zijn.’

Absurde humor? Kamagurka
Er volgen enkele voorbeelden die duidelijk maken dat de bibliotheek op de goede weg is. Naast ons zit een trotse en blije directeur die vol is van de mogelijkheden. Ze tipt de samenwerking met de Kleine Ambassade aan: ‘Tweehonderd kinderen in de stromende regen tijdens een cultureel festival …’ en ook spreekt ze van het bezoek van de Vlaamse Kamagurka dat haar en vele anderen een inkijkje gaf in de wereld van de absurde humor.

Zo vindt zij fantasy verschrikkelijk om te lezen, maar: ‘Ik dwing me het toch te lezen. Wat de boer niet kent, moet die toch maar eens gaan proeven.’ Haar kinderboeken (die zij las in haar jonge jaren) passeren de revue, evenals de verhalen van Carry Slee als leerboek voor de jonge lezer en zijn/haar ouders.

Martje van Nes? De bibliotheek en de gasten zijn nog niet van haar af. Daarvoor borrelen er nog te veel ideeën door haar hoofd. Ideeën die ze samen met de medewerkers, de boekenliefhebbers en de vrijwilligers wil delen, wegen op waarde en uitvoeren indien mogelijk en noodzakelijk.

(*) Noot
Niet iedereen kan goed de weg vinden in de digitale wereld. En ook niet iedereen spreekt en schrijft goed Nederlands. De Bibliotheek Schiedam biedt daarvoor verschillende oplossingen in het DigiTaalhuis. Zo organiseert het DigiTaalhuis leesles, leesclubs en taalcafés.

Het DigiTaalhuis biedt ook één-op-één-oplossingen door mensen te koppelen aan een taalcoach (of digicoach) en verwijst eventueel door naar officiële aanbieders van taallessen. Daarnaast organiseert het DigiTaalhuis cursussen om beter te leren omgaan met computers en internet.

De Bibliotheek Schiedam
Lange Haven 145
3111 CD Schiedam

Telefoon: 010-714 63 00
E-mail: info@debibliotheekschiedam.nl
Website: www.debibliotheekschiedam.nl/

Tekst en fotografie
Peter Joore

Fotobijschrijften (van boven naar onder)
1. Martje van Nes: één met de binnennatuur 
2. De directeur met een boek. Maar welk boek?
3. Raadsel opgelost: het boek (de roman) is van de die dag jarige Herman Brusselmans (1957) en heeft als titel Maanlicht van een andere planeet (2021)