SCHIEDAM - Het nieuwe jaar is net begonnen. Over twee maanden al denken we aan het voorjaar. En weer wat later aan zomerse temperaturen. Het insectenleven komt dan weer goed op gang. Met Ad Bakker lopen we alvast vooruit op de zomerse temperaturen. Hij beschrijft het bijzondere fenomoon van de vlieg die gaat 'bellenblazen' als het zo'n 25 graden Celcius is.
door Ad Bakker (tekst en foto's)
Er is een vreemd fenomeen waar te nemen bij vliegen als ze oververhit dreigen te raken. Iedereen weet dat als de zon schijnt, alles wat zwart is bloedheet kan worden. Ik heb dit bijvoorbeeld bij mijn elektrische rolstoel waarop armsteunen van zwart rubber zijn bevestigd. Deze kunnen daadwerkelijk je blote onderarmen verbranden zo heet kan dat worden in de zon. Ditzelfde gebeurt ook bij de vliegen die overwegend zwart zijn.
Daar hebben deze vliegen iets op gevonden. De vliegen die oververhit dreigen te raken, gaan 'bellenblazen'. Dit gaan de vliegen doen als de temperatuur 25 graden Celsius heeft bereikt. Doordat er wat van het druppeltje verdampt, koelt het druppeltje vocht af, en als de vlieg dit druppeltje weer naar binnen slurpt, koelt de vlieg af. Dit bellenblazen kunnen ze zes keer doen.
Als het warmer wordt dan 30 graden Celsius dan stoppen ze met bellenblazen en verstoppen ze zich in de schaduw en blijven dan bewegingsloos op hun plek. Er is ook geconstateerd dat de vliegen in de nacht meer bellenblazen dan overdag.
Overigens bestaat deze druppel uit een mix van voedselsappen en speeksel. Uiteindelijk slikt de vlieg de afgekoelde druppel helemaal in zodat hij op deze manier afkoelt en hij het voedsel kan gaan verteren. Maar als de luchtvochtigheid op dat moment erg hoog is, en hij gaat toch bellenblazen dan wil de vloeistof niet goed verdampen en zal het druppeltje vocht niet afkoelen en spuugt hij dit uit.
Het afkoelen door middel van een spuugdruppel is alleen weggelegd voor kleine insecten, want er zijn meerdere insecten die dit bellenblazen beoefenen.
Een mens krijgt zweetdruppels als we het warm krijgen en door het verdampen van deze zweetdruppeltjes (zeker met een beetje wind erbij) wordt ons lichaam afgekoeld net als bij de vlieg. Dus in zekere zin doen wij het op vergelijkbare manier: afkoelen door verdamping van (zweet)druppeltjes.
Het grappige is dat het bellenblazen ook omgekeerd werkt. Een vlieg moet om te kunnen vliegen opgewarmd zijn. Anders zijn ze super traag en kunnen dan ook bijna niet vliegen. Mensen met een terrarium zetten vaak een potje met vliegen in de koelkast. Daarna geven ze deze trage afgekoelde vliegen aan hun niet zo snelle hagedissen.
Vliegen gaan bijvoorbeeld in het ochtendzonnetje zitten om zich op te warmen. Ze gaan dan soms ook bellenblazen met hun kop naar de zon gekeerd om het druppeltje zodoende te laten opwarmen. Het opgewarmde druppeltje slurpen ze verschillende keren naar binnen om zichzelf op deze manier extra op te warmen. Zodat ze weer vol met energie de wereld kunnen verkennen.
Wel moet ik nog vermelden dat geleerden dit fenomeen nog nader onderzoeken omdat er nog steeds wat onduidelijkheid bestaat over het bellenblazen.
