door Jan Schrijver 

Neerlandicus Coen van 't Veer promoveerde vorig jaar februari aan deze universiteit tot doctor op basis van zijn proefschrift 'De kolonie op drift, De representatie en constructie van koloniale identiteit in fictie over de zeereis tussen Nederland en Nederlands-Indië (1850-1940). Hij onderzocht een veertigtal romans en verhalen die geschreven zijn aan boord van schepen (de zogenoemde mailboten) die tussen 1850 en 1940 voeren tussen ons land en Nederlands-Indië. 

Hij verdedigde vorig jaar februari zijn proefschrift (in wetenschappelijk termen ook 'dissertatie' genoemd) met verve. Op de foto zie je hem met Eep Francken, één van de professoren die hem, zoals dat hoort bij de verdediging van een proefschrift, het academisch vuur aan de schenen had gelegd. Het proefschrift is nu onderscheiden met de 'Leiden University Centre of Arts in Society dissertatieprijs 2020'. 

Jort Kelder besteedde op Npo1-radio in een interview met Van 't Veer aandacht aan het proefschrift. Daarin komt naar voren dat in de ogen van de kolonisator in de tijd vóór 1900 Nederlands-Indië vooral als 'wingewest' werd gezien, na 1900 ging het meer de kant op van het denken in termen van 'ontwikkelingssamenwerking' maar kwam tegelijkertijd bij de inheemse bevolking het nationalisme op. 

Vóór 1900 leefde er bij degenen die naar Nederlands-Indië gingen de gedachte dat als je daar naar toe ging je je wel enigszins moest aanpassen om er succesvol te kunnen zijn. Dat 'verindischen' schoot overigens wel eens door. Van 't Veer geeft in het interview met Kelder het voorbeeld van een Nederlandse man die dertig jaar op een buitenpost op een eiland in de Molukken gestationeerd is geweest. Als hij na al die jaren op terugreis naar Nederland is, blijkt de man geen Nederlands meer te kunnen praten en geen schoenen meer te kunnen dragen. De enige met wie hij aan boord van het schip gedurende de reis een band krijgt is een aap. 

Van 't Veer: "We hebben een moderne ereschuld. In plaats van excuses aan te bieden kunnen we beter hulp bieden. Bijvoorbeeld voor Jakarta dat onderwater dreigt te lopen. Bijvoorbeeld door het studenten uit Indonesië makkelijker te maken in ons land te komen studeren door hetzelfde collegegeld te laten betalen als Nederlandse studenten, maar geen 16.000 euro."

Hier kun je het interview horen:
https://www.nporadio1.nl/dr-kelder-en-co/onderwerpen/56898-2020-04-11-de-kolonie-op-drift

Sg Spieringshoek benadrukte naar aanleiding van de promotie van Van 't Veer in een persbericht het belangrijk te vinden academisch geschoolde docenten in dienst te hebben. Dat maakt het beter mogelijk de verbinding te maken tussen middelbaar en hoger onderwijs. Daarom krijgen medewerkers de kans zich te blijven scholen en ontwikkelen en werkt Sg Spieringshoek mee aan wetenschappelijk onderzoek.

Een populaire versie van het proefschrift is als 320 pagina's tellend boek te koop (ISBN: 9789087048259). 

Een recensie over het boek door de Schiedamse historicus Han van der Horst lees je onder deze link:
https://schiedam24.nl/nl/nieuws/uit-cultuur/039schiedams039-proefschrift-koloniale-bootreis-net-als-indieuml/13395

Foto: professor Eep Francken (links) en Coen van 't Veer (foto door Louise Melchers)