SCHIEDAM - Gistermiddag vond in Theater aan de Schie in Schiedam de try-out plaats van de nieuwste opera van het Haagse gezelschap Opera2Day. In de inclusief pauze drie uur durende voorstelling worden avonturen van de Spaanse edelman, Don Quichot de la Mancha, getoond, geïnspireerd op de in 1605 (eerste deel) en 1615 (tweede deel) verschenen roman van Miguel de Cervantes.
door Jan Schrijver (foto's door Louise Melchers)
Vanuit een moderne wereld waarin dromen verkocht worden, komen we in deze opera 'De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha' via een hartstochtelijk lezer van de gelijknamige roman, terecht in een droomwereld waarin de dromer Don Quichot op zijn paard Rocinante samen met zijn schildknaap, de meer realistische Sancho Panza, allerlei avonturen beleeft.
Ternauwernood overleeft Don Quichot een gevecht met de airconditioning (een mooie vertaling naar onze tijd vinden wij van het vechten tegen windmolens, dat deed Quichot immers, en onze uitdrukking “tegen windmolens vechten” heeft zelfs zijn oorsprong in dit Spaanse boek). Daarna gaat hij op zoek naar de koning die hem tot ridder moet slaan (Quichot ziet de kok van de bedrijfskantine aan voor de koning). Ook vindt hij zijn Dulcinea, de vrouw aan wie hij al zijn overwinningen opdraagt (in deze opera is zij de schoonmaakster van het bedrijf waar hij werkte).
Meneer Benengeli, van wie Cervantes zegt dat hij de eigenlijke auteur van het verhaal is, stapt ook af en toe het verhaal in en hij redt Don Quichot uit de naar onze interpretatie gesloten afdeling van het verzorgingstehuis, waar hij op een gegeven moment in is terechtgekomen.
Na vele omzwervingen komt Don Quichot op de maan terecht en levert hij een gevecht met een astronaut. Ten slotte levert hij nog een gevecht met zichzelf, een spiegelgevecht, of was het juist een gevecht met zijn knecht die hem door en door heeft leren kennen?
De mensen uit de moderne wereld vragen zich af of het lezen van boeken wel verantwoord is, of het lezen de fantasie niet op hol laat slaan.
De muziek voor deze opera is deels nieuw gecomponeerd en bestaat deels uit middeleeuwse muziek. De muziek wordt live tijdens de voorstelling gespeeld. Er wordt gezongen en gesproken in het Engels en in het Spaans en nog wat zinnen in het Nederlands, en de voorstelling wordt boventiteld (er hangt een scherm boven het toneel) in het Nederlands en Engels.
De vloer van de voorstelling ligt regelmatig bezaaid met in elkaar verfrommelde stukken papier, alsof pennenvruchten steeds zijn weggegooid. Ook komen de papieren terug in een soort gordijnen (zie foto onder). Het verhaal van Don Quichot is dan ook eigenlijk oneindig en de makers van de voorstelling hadden daarop ingehaakt door in de aanloop naar de voorstellingen schrijvers uit te nodigen een eigen avontuur van Don Quichot op papier te zetten. Het was de bedoeling regels uit deze verhalen in de voorstelling terug te laten komen en de verhalen in de pauze uit te delen, maar bij deze try-outvoorstelling lukte dat helaas nog niet. De verhalen van o.a. voormalig Stadsdichter Schiedam en tegenwoordig Provinciedichter Zuid-Holland Yvette Neuschwanger zijn te lezen op deze webpagina van Opera2Day: https://verhalenvandonquichot.nl/category/schiedam/
Er is veel aandacht besteed aan de decors en er zitten ook veel grapjes in de decorstukken. Alleen al de manier waarop Don Quichot zijn trouwe Rocinante samenstelt uit een hedendaags in bedrijven voor schoonmaak- en/of kantinedoeleinden gebruikt wagentje, met hulpstukken, is heel komisch. De vele wisselingen van het decor maken het voor de figuranten een hele toer zich op tijd om te kleden en voor het publiek lastig om door te krijgen welk volgend avontuur de held nu weer gaat beleven. Wat de zin van de scene met de broodjes hotdog was, is ons niet helemaal duidelijk geworden, maar het zag er wel grappig uit. Je vraagt je dan wel af of deze (op het laatst toegevoegde) scene niet beter geschrapt kan worden, less is more, zou best eens zo kunnen zijn bij een stuk van (incluis de pauze) drie uur.
Hoe de pauze wordt aangevaren in de opera, zorgt voor verwarring in het publiek, zo merkten wij. Aan het einde van het anderhalf uur geduurd hebbende eerste deel, met de scene van 'de 1e dood van Don Quichot', verschijnt in beeld dat we met een 'epiloog' bezig zijn. Het doek gaat dicht. Is het nu helemaal afgelopen? Het zal wel niet, want het gordijn gaat niet meer open om de cast zijn applaus te gunnen, en we hadden het immers over de 1e dood dus zal er nog wel een tweede dood komen... En zo is het. Het feuilleton ontspint zich na de pauze verder. Er zit wat meer vaart in, maar ook hier kunnen gerust wat stukjes weggelaten worden, want het hele zo'n duizend pagina's tellende boek 'De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha' hoeft echt niet in detail verteld te worden. Daar schiet de tijd voor tekort en wat ons betreft had in de verhouding tekst/muziek de nadruk wat meer op muziek mogen liggen.
Desalniettemin hebben we kunnen genieten van het hele spektakelstuk, van dit boek uit de zeventiende eeuw dat maatschappijkritisch is vertaald naar onze huidige tijd onder meer inclusief migratieprobleem, malafide bedrijfsmanagement, een beursval, de milieuproblematiek en megalomane private reizigers naar de maan, alsook de situatie in de ouderenzorg. Dat klinkt zwaar, maar er mocht echt gelachen worden en dat werd er ook.
Wat wij er kort samengevat van vinden: verwarrend, verrassend, gedurfd, een fantastisch decor. Al met al een tikkie te lang en, maestro, wat minder tekst en wat meer muziek graag.
De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha
Opera2Day
Het team van deze productie
Première zaterdag 21 januari, aanvang 20.00 uur, grote zaal van de Koninklijke Schouwburg, Den Haag
Lees ook: In dit afgesloten gebied heeft zich heel veel afgespeeld