SCHIEDAM - Op 10 november 2024 was het tachtig jaar geleden dat de Duitse bezetter naar schatting vijfduizend Schiedamse mannen oppakte en naar Duitsland vervoerde als dwangarbeiders. Het Gemeentearchief Schiedam heeft het laatste anderhalf jaar veel onderzoek gedaan naar de razzia, de reis en het verblijf van de dwangarbeiders. Er zijn dagboeken, brieven, verslagen, foto’s, tekeningen en formulieren gevonden.
Het resultaat is te vinden op de volgende webpagina van de gemeente Schiedam: schiedam.nl/razzia.
Door de actie waren Rotterdam en Schiedam van de ene op de andere dag beroofd van veel mannen tussen 17 en 40 jaar oud. De razzia had veel weerslag op de samenleving; moeders moesten toezien hoe hun zonen met alleen wat eten en een deken buiten in de rij mannen moesten aansluiten, vaders moesten afscheid nemen van hun vrouw en kinderen om met een koffer of rugzak naar Duitsland te worden afgevoerd. Dit emotionele afscheid had een ook financiële kant, de achterblijvers moesten verder zonder kostwinner. Natuurlijk was er ook veel onzekerheid waar de mannen zouden terechtkomen en hoe gevaarlijk het daar zou zijn. Dwangarbeiders die in de industrie moesten werken konden immers te maken krijgen met geallieerde bombardementen.
“Er zijn verschillende razzia’s geweest om mannen als dwangarbeiders in te zetten, maar die van november 1944 is met name het herdenken waard door de omvang en de invloed die het op de regio heeft gehad”, aldus wethouder Antoinette Laan. “Ik ben er trots op dat wij in Schiedam onderzoekers bij het gemeentearchief hebben die deze verhalen zo toegankelijk gemaakt hebben, het toont maar weer hoe belangrijk het is om de verhalen te blijven vertellen en zo de geschiedenis levend te houden.”
De verhalen op de webpagina belichten de reizen die de mannen moesten doorstaan, het verblijf op de verschillende plekken in Duitsland en hoe het de achtergebleven echtgenotes en kinderen verging. Ook wordt aandacht gegeven aan hoe de dwangarbeiders na de Duitse overgave terug naar huis kwamen en tenslotte zijn er tips te vinden hoe men zelf verder onderzoek kan doen.
Gedenkteken
Op 10 november 2024 is een gedenkteken op de Koemarkt onthuld door burgemeester Harald Bergmann. De verhalen op schiedam.nl/razzia zijn een mooie aanvulling voor eenieder die meer wil weten over deze ingrijpende gebeurtenissen.
Aanvullende informatie
Mocht je nog bij het archief onbekende informatie hebben over de razzia of over de dwangarbeiders dan kun je contact opnemen met Caroline Nieuwendijk via c.nieuwendijk@schiedam.nl of 010-219 1919.
Afbeelding:
Mannen liggen in bed in barak 3 Arbeitslager nr, 11 Gross Hesepe Kreis Meppen, Emsland, Duitsland. Mei 1944- mei 1945.
Tekening wellicht van Nico Homburg, coll. Gemeentearchief Schiedam