SCHIEDAM – Sasha Zuidam slaat een zucht van verlichting. “Het is gelukt, de tentoonstelling is af en ook het bijbehorende boekje is op tijd van de drukker. Gisteren lagen de vaten nog in duigen, maar ook die staan vandaag weer fier overeind, dus morgen kunnen we open.”
door Louise Melchers
Uitgangspunt van de tentoonstelling is dat elk werk de kelderfles (een soort jeneverfles) als uitgangspunt moest hebben. Bijna een jaar zijn Sasha en haar collega Friedie Kloen bezig geweest met de voorbereidingen. De kunstenaars die mee wilden doen kregen via zoom allerlei filmpjes te zien over het maken van jenever, over de branderijen en over andere onderwerpen die hen op ideeën zouden kunnen brengen voor hun werk. Niet iedereen drinkt immers jenever en is bekend met de kelderfles. Uiteindelijk hebben 28 kunstenaars een kunstwerk gemaakt dat op de tentoonstelling te bekijken is. Daarvoor werden meer dan 80 kelderflessen gebruikt, merendeels van de Gekroonde Brandersketel.
Van glaskunstenaar en deelnemer Rob van der Ven kregen de kunstenaars instructie over het stukslaan van glas, het boren, het smelten en het lijmen van glas, zodat ze ook een idee hadden van hoe ze met dit materiaal konden werken.
Dat de inspiratieronde vruchten afwierp blijkt wel uit de resultaten. Er is heel divers werk te zien. Zo maakte Mirjam Boomert een ‘Dromenvanger’ van katoen en glas, materiaal dat niets met elkaar te maken had. Ze plakte honderden draadjes aan glasstukken, zodat zacht en scherp met elkaar verbonden werden. ‘Die combinatie vind ik interessant’, vertelt ze, terwijl ze nog een paar loszittende draadjes wegknipt. Voor haar werk had ze genoeg aan één kelderfles.
Marita Beukers kwam er tijdens het proces achter dat haar voorouders ook jeneverstokers waren en vond afbeeldingen van flessen waar de naam Beukers nog opstond, die flessen vond ze helaas niet, dus gebruikte ze dezelfde flessen als de anderen. “Voor mijn werk gebruikte ik 4 flessen. Twee bleven heel en twee heb ik met een hamer in stukken geslagen. De eerste fles sloeg ik gelijk in 1000 hele kleine stukjes en omdat ik ook nog wat grotere stukken wilde, ben ik op zoek gegaan naar nog zo’n fles. Ik ben daarvoor naar het depot van het Jenevermuseum op de Buitenhavenweg geweest en heb me verwonderd over wat daar allemaal te zien was. Daar kwam ik ook etiketten van Beukers tegen, die ik heb gefotografeerd en in mijn werk verwerkte. Het werk heb ik genoemd naar de slogan die voorvader Beukers gebruikte: ITB: Ik Tap Beukers.
Sasha Zuidam liet zich voor haar werk ‘Still going strong” inspireren door de Schiedamse molens. Ze mepte 15 flessen in gruzelementen om de verdwenen molens mee af te kunnen beelden en gebruikte 8 flessen voor de nog bestaande molens. “Als graficus had ik graag een plattegrond van Schiedam gemaakt waar alle stukken en molens op de goede plaats zouden staan, maar dat werd uiteindelijk toch geen mooi geheel. Ik ben met satéprikkers en ijsstokjes aan de gang gegaan om de verhouding van de flessen en de wieken te bekijken en heb uiteindelijk met een 3D-printer de wieken gemaakt."
Ahrend van Ipenburg liet zich inspireren door Zwart Nazareth voor zijn ‘Zuil zwarte goud’. Hij bouwde een toren met 40 flessen die hij in zwarte was drenkte met op de top flessen die de ingrediënten van de jenever en glas symboliseren. Sasha: “Het gevaarte paste net in de lift en in de Melcherszaal tussen de balken, dus dat was nog even spannend.” De was loopt uit op de grond en roept volgens de kunstenaar associaties op met de sporen die de wereldhandel in jenever heeft achtergelaten.
Bij sommige kunstwerken lijkt de jeneverfles zelf uit het werk verdwenen, zoals in het werk ‘Zal ik het voor u inpakken?’ van Nancy Hoogstad. De vorm van de jeneverfles is nog zeker te herkennen in het werk van marmer. Irma Rengur gebruikt de jeneverfles als inspiratiebron voor jeneverflessen van keramiek. Zij gebruikt de Kurinuki-techniek, waarbij de schoonheid van imperfectie een belangrijke rol speelt. Hierdoor krijgt het werk volgens de kunstenaar, net als de jenever zelf, een ferm karakter. In het werk van Friedie Kloen, ‘Aren’ moet je goed zoeken naar de restanten van de jeneverfles, maar wie goed zoekt, zal ze zeker vinden.
Filmer Inge Feenstra maakte bij de tentoonstelling acht videoportretten van kunstenaars die bezig zijn met hun kunstwerk en daarover vertellen. Er zijn twee opstellingen waar je deze portretten kunt zien en met koptelefoon ook kunt beluisteren.
Het gaat te ver om alle werken van deze tentoonstelling te beschrijven. Het is een zeer diverse expositie ter gelegenheid van het dertig jarig bestaan van Stichting KunstWerkt geworden, gebaseerd op echt Schiedams erfgoed.
Tijdens de tentoonstelling worden er rondleidingen gegeven door kunstenaars en vrijwilligers van het museum, zodat zowel vragen over de kunstwerken als over de jenevergeschiedenis gesteld kunnen worden.
De tentoonstelling is van 26 november 2021 tot en met 16 januari 2022 te vinden in de Melcherszaal van het Jenevermuseum, aan de Lange Haven 74-76 te Schiedam.
Fotobijschrift: foto boven het artikel: Mirjam Boomert en Marita Beukers bij het werk van Nancy Hoogstad ;Marita Beukers, Sasha Zuidam en Mirjam Boomert; Mirjam Boomert knipt een nog loshangend draadje weg; Marita Beukers wijst aan hoe klein de stukjes glas soms zijn, het werk links op de tafel is van Inge Hoefnagel, Zand, kalk, soda; onder: het werk van Sasha Zuidam voor de glas-in-loodreclames van Frits Henderickx.
