door Jan Schrijver

Vandaag maakten schoolkinderen van groep 7 en 8 kennis met deze kerk, met de Matthäus Passion, met Bach. Het scholenproject 'Bach in de Kerk' werd gehouden door de Stichting Matthäus Passion Schiedam. 155 schoolkinderen van de Jozefschool, Peperklip en De Wieken, luisterden naar enkele fragmenten uit de Matthäus Passion. Dirigent Bas van Houte, stadsorganist Arjen Leistra, de helft van het Schiedams Bachkoor en klassiek zangeres Wendy Roobol haalden in ongeveer anderhalf uur alles uit de kast om de nieuwe generatie met deze prachtige oude muziek kennis te laten maken. "Dat was heel leuk om te doen", zei Wendy Roobol, die onder meer een aria ten gehore bracht. "Het voelt toch als een stukje missiewerk dat nodig is, als zaadjes die je plant voor ons toekomstige publiek."

Aan het hartstochtelijke applaus van het jonge publiek en uit de vele vragen die zij stelden aan de zangeres en aan de dirigent kon worden opgemaakt dat deze muziek toekomst heeft.  Applaus was er voor de muzikanten, maar er werd nog harder geklapt toen enkele van de scholieren naar voren mochten komen om zelf het koor te dirigeren. "Kennen jullie het televisieprogramma Maestro?", vroeg Van Houte. Vele handen gingen bevestigend de lucht in. "Zo makkelijk is dat dirigeren niet hoor, je moet er toch wat jaren voor doorleren." De leerlingen grepen de kans met beide handen en het dirigeerstokje met één hand aan en - met aanwijzingen van Van Houte - lukte het de jongelingen het koor aan het zingen te krijgen. Applaus van de ruim 150 medeleerlingen plus docenten.

Van Houte had eerst uitgelegd dat er verschillende soorten zangstemmen zijn: sopraan, alt, tenor en bas. Hij liet elk van die zangstemmen horen door de koorleden met die stemmen achtereenvolgend te laten zingen. Daarna liet hij de koorzang horen. Ook het kerkorgel werd uitvoerig besproken. Arjen Leistra gaf van bovenaf antwoord op de diverse vragen. Hoeveel hij moet studeren? "Wel vier uur per dag." Hoe hij weet waar de hoge en lage tonen zitten? "Er staan cijfers op de verschillende knoppen. Met die knoppen kun je bepalen welke orgelpijpen meedoen. Hoe groter de orgelpijp, hoe lager het geluid. Dit orgel heeft wel tweeduizend orgelpijpen." Doordat er een camera op hem gericht was tijdens het bespelen van het orgel en er twee monitoren waren opgesteld, was goed voor de kinderen te volgen wat er allemaal bij kwam kijken om het eeuwenoude orgel te bespelen. Opwinding ontstond in het jonge publiek toen Van Houte - op verzoek van een leerling - aan Leistra vroeg 'op zijn snelst' te spelen. Dat deed Leistra graag. "Dat was snel hè", zo becommentarieerde Van Houte. De kinderen beaamden dat in koor. 

Bas van Houte ging met de microfoon de zaal rond om vragen te stellen, waarop er altijd wel een kind in de zaal was dat het goede antwoord wist te vertellen. Zo werd op een speelse manier duidelijk dat de Matthäus Passion gaat over het verhaal dat door Matthäus werd opgeschreven over de veroordeling en de kruisiging van Jezus, volgens de christenen de zoon van God, ofwel over het lijdensverhaal van Jezus. "Waarom wordt het in het Duits gezongen, denken jullie", zo vroeg Van Houte. "Omdat Matthäus een Duitser was", was een eerste antwoord. "Er is wel iemand een Duitser, maar niet Matthäus." De volgende leerling had het wel bij het rechte eind. "Omdat Bach een Duitser was."

"Bent u gelovig?", vroeg een kind aan Van Houte. "Ja, dat ben ik. Dat maakt het voor mij ook wel makkelijker om als dirigent aan de Matthäus Passion mee te werken omdat het immers over een verhaal gaat uit mijn geloof, waardoor de Matthäus Passion goed aansluit bij mijn leven. Maar er zijn ook genoeg mensen die aan de uitvoering van de Matthäus Passion meewerken, die niet gelovig zijn, die dat doen omdat het zo'n ongelooflijk mooi stuk muziek is." 

De vragen gingen ook over de kerk als gebouw. "Wat zijn dit voor stenen op de grond?" "Je ziet nieuwe stenen en grotere, oude stenen. Onder de nieuwe stenen ligt tegenwoordig vloerverwarming. Onder de grotere stenen zijn vroeger mensen begraven."   "Liggen er nog steeds mensen onder?"  "Bij de renovaties in de kerk zijn de menselijke resten apart gehouden, die liggen er dus niet meer onder. Het is echter niet uit te sluiten dat onder deze kerk ergens nog wel menselijke resten liggen, maar sta daar maar niet te veel bij stil", zei Van Houte. 

De volgende vraag was weer een muzikale. "Kan de zangeres ook met microfoon zingen?" Van Houte vroeg Wendy Roobol om een stukje eerst zonder en daarna mét microfoon te zingen. Nadat Roobol dat had gedaan vroeg ze aan de leerling: "En wat vond je het mooist?" "Zonder microfoon", was het gedecideerde antwoord van de leerling. "Dat vind ik fijn!", zei Roobol. Van Houte lichtte toe: "Een klassieke zangeres als Wendy is juist opgeleid om zonder microfoon te zingen."

"Een laatste vraag?", zo wilde Van Houte scholenproject 'Bach in de Kerk' gaan afsluiten, want het was weer tijd voor de kinderen om terug te gaan naar hun school. "Mag ik alstublieft ook nog even dirigeren?"  Van Houte liet zich vermurwen en zo zagen we tot slot nog een jonge maestro aan het werk, met applaus tot slot. Nog enkele kinderen kwamen, voordat zij de kerk verlieten, naar voren op Wendy Roobol af. "Mogen wij alstublieft uw handtekening mevrouw?", was hun laatste vraag.

Wil je de Matthäus Passion volgende week bijwonen, dan kan dat. Er zijn nog kaarten te koop. Kaarten kosten in de voorverkoop 40 euro. Op deze webpagina kun je kaarten bestellen. De uitvoering op 29 maart 2023 begint om 19.15 uur. De deuren gaan open om 18.30 uur.

Zaterdag 8 april 2023, aanvang 15.00 uur, is er in de Grote of Sint Janskerk een gratis toegankelijk inloopconcert, in welk concert gedurende een uur de hoogtepunten van de Matthäus Passion worden gespeeld.