'Ook ik wil, net als veel mensen, graag weten: wat beweegt die jongeren? Wat is de reden dit te doen?,' zegt Bergmann. 'Handelen ze in een opwelling? Steken ze elkaar aan? Wat bezielt je?' Belangrijk om te weten, zeker als je iets wilt doen aan het wegnemen van de oorzaken achter het geweld. En dat wil Bergmann; hij heeft aan de gemeenteraad een actieprogramma beloofd dat een belangrijk instrument moet worden om het tij van gewapende berovingen te keren. 'Is het zo banaal als dat ze stoer willen doen? Zien ze de consequenties niet?'

'Die consequenties zijn fors,' zegt Van Buuren. 'Ondernemers die zijn overvallen vergeten dat niet licht. Daar is onze inzet ook op gericht: zowel preventief, denk aan het ophangen van camerasystemen, als nazorg aan de ondernemers.'

De politiechef moet echter het antwoord schuldig blijven als het gaat om de vragen die de burgemeester formuleerde. Hoe komen daders tot dergelijk gevaarlijk gedrag? Dit ondanks het feit dat al zes roofovervallers zijn aangehouden. Vanmiddag werd een zeventienjarige opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij de overval op de winkel in de Gordonstraat. 'Het harde werken loont,' aldus Van Buuren.

Maar onduidelijk is, in ieder geval wil de politie er nog niet over uitweiden, of de overvallers elkaar kennen, of zij wellicht op sociale media elkaar ophitsen, kortom, wat hen beweegt. Gaat het vooral om stoer doen? Je zou het denken, te meer daar de buit van hun geweld beperkt is. 'Regelmatig is er zelfs geen buit,' aldus Van Buuren over de negen overvallen sinds 10 maart in Schiedam gepleegd.

Wel kan Van Buuren vertellen dat de politie-inzet groot is. 'De capaciteit wordt geprioriteerd ingezet in Schiedam.' Dat betekent dat niet alleen de wijkagent voor het stoppen van de overvalgolf staat. 'We zijn zichtbaar en onzichtbaar extra aanwezig in de stad. De capaciteit van de districtsrecherche gaat bijna in zijn geheel op aan de overvallen.' Het is uiteraard vooral de recherche die een antwoord probeert te krijgen op de vraag wat de verbanden tussen de overvallers zijn. Overigens is het vaak dankzij burgers dat de politie op het spoor van de overvallers komt, zo stelt Van Buuren.

Ook voor officier van justitie Marjolein van Eykelen blijft het een raadsel wat de jongeren beweegt. 'Omdat het minderjarigen zijn mogen we niet bij de inhoudelijke behandeling op zitting zijn.' Wel blijkt opvallend vaak dat de jongeren persoonlijkheidsproblemen hebben. Dat betekent dat de aangehouden jongeren na voorgeleiding bij de rechter-commissaris vaak eerst een gedragsrapportage moeten ondergaan. 'Dat kan gauw drie maanden duren.' Veroordelingen in de jongste geweldsgolf in Schiedam zijn er daarom nog niet. Afhankelijk van de (thuis)situatie en de opstelling van de verdachte - bekent hij? - blijven sommige verdachten al die tijd vastzitten, andere niet. 'Het beeld is dat jongeren die dit gedaan hebben na twee dagen weer thuis zitten, maar dat is dus absoluut niet zo.'

Verder constateert Van Eykelen dat de overvalgolf in Schiedam niet te vergelijken is met Rotterdam, waar relatief veel minder van dergelijke "impactvolle" overvallen voorkomen. Zij spreekt van ‘vervelende en heftige feiten’ die momenteel in Schiedam plaatsvinden.

Bergmann onderstreept geschokt te zijn door wat er in "zijn" stad momenteel gebeurt. 'Voor de ondernemers in kwestie is het verschrikkelijk. We staan ze bij voor zover dat mogelijk is.' Voor hem maakt het feit dat de overvallers allemaal jeugdigen zijn het "nog erger". Hij weet dat veel Schiedammers zich afvragen: kan ik nog rustig winkelen, kan ik nog op straat lopen? En hij heeft het antwoord erop niet. 

De gang van zaken is voor Bergmann geen reden extra veiligheidsrisicogebieden aan te wijzen. Opvallend is dat veel van het geweld in Schiedam-West speelt, terwijl dat niet is aangewezen als risicogebied. Bergmann legt uit dat die aanwijzing van zuid, oost en Nieuwland vooral op conto kwam van ‘rivaliserende jongeren die elkaar te lijf gaan’, aldaar. 'Dat is een kwestie van openbare orde en veiligheid. Maar het aanwijzen tot veiligheidsrisicogebied is geen oplossing tegen roofovervallen. We hebben het daar met zijn drieën - met politiechef en officier - over gehad, maar zijn het erover eens dat zo’n aanwijzing geen roofovervallen voorkomt. We snappen het gevoel in de stad hierover, maar onze inzet moet proportioneel zijn.'

Ook over de herkomst van de wapens is nog niet veel bekend. 'Via internet is een steekwapen snel te krijgen,' aldus Van Buuren. En voor vuurwapens geldt dat het voor de politie niet eens zo veel uitmaakt of het om een echt of om een namaakwapen gaat. 'Wij moeten aannemen dat een wapen echt is. Dat heeft grote gevolgen.'

Wat is het advies van de burgemeester aan de Schiedammers die zich zorgen maken en zich bijvoorbeeld afvragen of zij hun eigen gedrag moeten aanpassen. 'Ik leef mee, ik heb te doen met mensen die zich afvragen of ze nog van het ov gebruik kunnen maken, die niet weten of ze hun kinderen over straat kunnen laten gaan. Ik wil meegeven dat we alles uit de kast trekken om de situatie te veranderen en dat we ook al veel resultaten boeken. Maar ik snap dat het heel wat doet met ondernemers en inwoners.'

Tekst
Ted Konings

Fotografie
Peter Joore

Zie ook het verslag inclusief video van Jan Willem de Boer:
De daders zijn veelal erg jong. Vanmiddag werd zesde verdachte van de overvallen gearresteerd