door Reinard Maarleveld

Het trotse torentje van het Gusto-kantoor (foto hieronder) is in Hoek van Holland beland. De nieuwe eigenaar is Piet van der Meer, eigenaar van “Chateau du Lac, een privé-museum met een collectie van oude spullen en materialen van jaren 30 tot ca. jaren 60.” Zo luidt de tekst op zijn website. Piet van der Meer is liefhebber en verzamelaar van objecten die hij mooi en bijzonder vindt. En dat kan van alles zijn. Delen van kerkinterieurs, meubels, voorwerpen van begraafplaatsen. De jaartallen doen er niet toe. Hij heeft ook veel uit de scheepvaartsector maar verzamelt daar niet specifiek op. Het torentje zag hij op een fietstocht langs de Veenweg in Schipluiden staan. De transport- en plaatsingskosten bleken uiteindelijk mee te vallen.

Foto: Scheepshelling Werf Gusto met rechts op de achtergrond het torentje van het kantoor. Jaren 1930. Beeldbank Gemeentearchief Schiedam, nr 42938. Maker foto: Werf Gusto. Bron foto: GustoMSC, ©GustoMSC

Waterspuwers
De stalen balken die op foto hieronder te zien zijn, zijn inmiddels verwijderd en de Gusto-toren staat nu op een tegelvloer op een fundering van 8 meter hoog. Die fundering stond er al en toevallig paste het torentje erop. Piet van der Meer is trots: "Het is prachtig, je moet zelf komen kijken!" De emotionele waarde van uniek Schiedams erfgoed, verbonden met de geschiedenis van de scheepswerven in de stad, is voor hem niet van belang. Het is gewoon een mooi oud torentje. Er worden ook nog waterspuwers geplaatst om het geheel een middeleeuwse uitstraling te geven. Dat het torentje maar ongeveer een eeuw oud is maakt voor Van der Meer niet uit.

Foto: Juli 2021. Het Gusto-torentje is zojuist op de plaats van bestemming aangekomen. Nog op stalen balken. De strop van de kraan is nog zichtbaar. Foto door Dennis van der Meer ©

Monument Werf Gusto
Het torentje sierde sinds het begin van de jaren twintig van de vorige eeuw het kantoorgebouw van Werf Gusto en belandde na de afbraak (in 1980) in de tuin van het woonhuis van de eigenaar van het sloopbedrijf aan de Veenweg in Schipluiden. Toen deze woning werd verkocht aan een nieuwe eigenaar (een Schiedammer) stonden de Gusto-objecten nog steeds in de weilanden rondom (zie foto hieronder).

Foto: het torentje in 2015 in de tuin van het huis aan de Veenweg. De letters GUSTO staan los op de rand. Foto door Tineke Mangnus. Bron: Collectie Stichting Erfgoed Werf Gusto

Sommige spullen zijn op een mooie plek terechtgekomen. Bijvoorbeeld de twee gietijzeren hekken die met ondersteuning van sponsors en de gemeente Schiedam werden aangekocht door de Stichting Erfgoed Werf Gusto (2016) en daarna door Sjef van Duijn werden verwerkt in het ‘Monument Werf Gusto’ bij de Buitensluis (2018). Of de letters ‘GUSTO’, die boven de voordeur van het kantoor waren aangebracht, werden aangekocht door GustoMSC. Dit ingenieursbureau is voortgekomen uit de ontwerpafdeling van Werf Gusto en is gevestigd in de voormalige Timmerfabriek (1948) van Wilton Fijenoord.

Verzamelaars en liefhebbers
Na de aankoop van het huis aan de Veenweg heeft de nieuwe eigenaar wel pogingen ondernomen om het torentje voor Schiedam te behouden maar bij de gemeente zag niemand er brood in. Het erfgoed uit de scheepsbouwsector wordt vooral gekoesterd door hartstochtelijke verzamelaars en liefhebbers als Dirk Allewelt (Werf Gusto) en Adrie van Beek (Wilton Fijenoord). Van Beek werkt nu aan een tentoonstellingsruimte in de vorm van geschakelde zeecontainers op het terrein van de Wilton Automobiel Club aan de Admiraal de Ruyterstraat. Blijkbaar is er vanuit de gemeente Schiedam onvoldoende belangstelling om op een professionele manier tastbare herinneringen te bewaren aan een sector die tienduizenden Schiedammers gedurende een eeuw aan werk heeft geholpen. En dat goedbeschouwd nog steeds doet. Een Schiedams Scheepsbouwmuseum is niet in zicht.

Amor fati
Het torentje staat nu (foto hieronder; en als fragment eveneens geheel boven het artikel) verweesd en vervreemd op een nieuwe fundering en moet straks, uitgerust met waterspuwers, doorgaan voor een middeleeuwse spits. Maar dankzij de bewonderende blikken en de daadkracht van Piet van der Meer is het er tenminste nog. “En het staat in ieder geval weer dichter bij het water”, zegt Dirk Allewelt van de Stichting Erfgoed Werf Gusto. Een zienswijze die helemaal past in de filosofische stroming van de Stoa die mensen voorhoudt dat je het noodlot (fatum) maar het beste kunt liefhebben (amare) want je ertegen verzetten helpt niet: amor fati.

Het torentje in actuele staat (augustus 2021) op het terrein van ‘Chateau du Lac’. Foto door Dennis van der Meer ©