SCHIEDAM - In het Stedelijk Museum Schiedam is van 28 januari t/m 25 juni 2023 ‘We Once Were One’ te zien, de eerste grote solotentoonstelling van kunstenaar Femmy Otten in Nederland. Bestaande en nieuwe werken, waaronder performances, voeren de bezoeker mee in Ottens wereld. Otten voert met haar werk een ferm pleidooi voor kwetsbaarheid en intimiteit in een verharde en grillige tijd.
Het oeuvre van Femmy Otten (1981) is veelomvattend: ze tekent, schildert, maakt sculpturen, muurschilderingen en performances. In een tijdloze en soms confronterende beeldende taal legt ze de kwetsbare en tegelijkertijd meest krachtige momenten in het leven vast. Otten vraagt in haar werk aandacht voor het lichaam als drager van stil geluk of verdriet. Ze benadrukt de oerkracht die vrijkomt tijdens het moederschap, een bijna spirituele ervaring, en vestigt in haar werk aandacht op de wijze hoe het eigen lichaam wordt beleefd en bekeken. Daarnaast fascineert het haar hoe emoties en herinneringen zich kunnen nestelen in het lichaam en worden overgedragen van moeder op kind, van generatie op generatie.
We once were one
Centraal element in haar werk is het - vaak vrouwelijk - lichaam dat gewoon ís en mag zijn. Otten pleit ervoor om het onverwoestbare verlangen om lief te hebben te omarmen. Die elementaire liefde ziet ze als een ‘eeuwenlange onstelpbare tocht waar wij deel aan hebben en waarvan de beelden onvermoeibaar terugkeren.’ Die diepe menselijkheid zoekt ze ook op door eeuwenoude rituelen te verbeelden die nog steeds relevant zijn. Rituelen brengen ons in verbinding met het grotere collectief, maar ook dichter bij de natuur. Die ervaring overstijgt tijd en generaties. De titel 'We Once Were One' viert de verbondenheid met elkaar in al haar vormen. Hoewel er steeds meer afstand tussen mensen lijkt te worden gecreëerd in de maatschappij - tussen kansarm en kansrijk, tussen individu en collectief - staat vast dat er altijd nog meer is dat ons verbindt en samenbrengt. Immers: ooit waren we één.
Tentoonstelling als totaalinstallatie
De tentoonstelling is ingericht als totaalinstallatie. Alle afzonderlijke ruimtes hangen met elkaar samen. Zo sta je in de eerste zaal oog in oog met een levensgrote vrouwfiguur uit lindenhout. De houtkrullen die op de grond vielen terwijl de vrouw uit het hout werd gesneden, liggen nog op hun plek. In dezelfde ruimte hangen schilderijen, portretten van de kunstenaar zelf en haar familie. Het geheel toont de ambachtelijkheid die zo kenmerkend is voor Femmy Otten. Niet veel kunstenaars zijn zo veelzijdig: al vanaf het begin van haar carrière maakt Otten zowel muurreliëfs en sculpturen als tekeningen en schilderijen.
Performances
En dan zijn er haar performances, die ook prominent onderdeel zijn van We Once Were One. Exclusief tijdens de opening van de tentoonstelling op 28 januari toont Femmy Otten een performance waarin opnieuw de thematiek van verbondenheid leidend is. De deelnemende personen staan op een berg haar en maken ritmische bewegingen die het resultaat zijn van een diepe gezamenlijke concentratie. Of neem Stille performance (2021). In de tentoonstelling hangt een huiselijk wollen tafelkleed in de stijl van de Amsterdamse School. Op sommige dagen steekt daar een bos wuivend haar onder vandaan. Tijdens de tentoonstelling in Schiedam wordt deze rol ieder weekend vervuld door mensen die zich hiervoor hebben opgegeven; bij eerdere vertoningen was het haar van Otten en haar twee zussen. Vervreemdend misschien, maar weelderig hangend menselijk haar is voor Otten al jaren een symbool voor kracht, intimiteit en vrijheid.
Eigen collectie en bruiklenen
De tentoonstelling in Schiedam vindt plaats in drie zalen op de begane grond en een zaal op de eerste verdieping. Er is in het museum inmiddels een stevige traditie van solo- en groepstentoonstellingen van jonge of mid-career kunstenaars. Het Stedelijk Museum Schiedam volgt en verzamelt het werk van Otten al geruime tijd. Bij de heropening van het museum in het voorjaar maakte Otten speciaal voor het trappenhuis Ontklede dagen III (2022). De werken uit de collectie van het Stedelijk Museum Schiedam worden in deze tentoonstelling aangevuld met nieuwe werken direct uit het atelier van Otten, performances en bruiklenen van musea en particulieren. De tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt door: Gemeente Schiedam, Mondriaan Fonds en Stichting Niemeijer Fonds.
Femmy Otten, zonder titel, 2016-2020, collectie Fries Museum, foto door Gert Jan van Rooij