door Jan Willem de Boer

In 1975 werd ik afwasser bij Willibrord Hosman in de bistro. Schoolgenoot Jos Teerling tipte mij en vanaf dat moment ging er een wereld voor mij open. Willibrord Hosman, voor mij toen ‘Meneer Hosman’, altijd gesierd met vlinderstrik, had in 1973 de bistro geopend. Schiedam was in die jaren somber en een Franse bistro was natuurlijk iets heel bijzonders. Bij binnenkomst kwam de heerlijke geur uit de keuken je tegemoet.

Afwassen was hard werken. De zaak zat soms twee keer vol op een avond en de vaatwasser verwerkte alleen borden. De rest moest met de hand. Willibrord Hosman was niet zuinig en ik verdiende als afwasser liefst achtenhalve gulden per uur.

Soms was het zo druk dat het vlees op was. Dan moest ik als een speer naar slager Aad van der Ende rennen, op de hoek van de Nieuwstraat en Korte Kerkstraat, om vlees te halen. Bij terugkomst stond er twee keer zoveel vaat op me te wachten.

Op een avond vroeg ik Hosman waarom de afwasser niet meedeelde in de fooienpot. Hij besliste snel, gaf mij gelijk en dat was mooi meegenomen.

Grilleur
In de zomer van 1976 haalde ik mijn VWO-diploma maar vergat een studie op te geven. Ambtelijk Den Haag reageerde snel en januari 1977 moest ik onder de wapenen. Hosman vroeg mij tot die tijd grilleur te worden. Willibrord leerde mij het vak als volgt. Ik moest een tournedostje grillen. Na verloop van tijd vroeg ik hem of het stuk vlees klaar was. “Zou je hem nu opeten?’, vroeg hij. Ik antwoordde van nee. “Dan is hij nog niet klaar”, sprak hij lachend. Een geweldige tijd brak aan.

Kok Rob Hoppe, kok Anka, kok Olaf, kok meneer Dupuis, barmannen Jan Willem van Dop en Asher (die later decennia lang zijn eigen café chantant op de Hoogstraat zou hebben), serveersters Thea, Mette, Ingrid, de Belgische balletdanseres Patricia (beetje verliefd op) en patissier Jean (landelijk bekend om zijn citroentaart). Barman Asher en ik maakten soms muziek aan het eind van de avond. Klanten vonden dat geweldig. Na sluiting was romantiek troef. Eerst de keuken doen om 22.30 uur. Vervolgens licht dimmen en dan heerlijk dansen met de meisjes op (natuurlijk) Franse muziek.

Hosman verving om het half jaar de menukaart. Dat was heel uniek. Iedereen van het personeel proeven behalve deze jongen. Willibrord probeerde wanhopig mij oesters en slakken te laten eten. Mij niet gezien, nog steeds niet. Ook zijn geweldige wijnen gingen aan mij voorbij, geef mij maar een colaatje. Dat was vloeken in de kerk.

Wat wel aan mij besteed was: de met kaas en brood gevulde uiensoep – alsof je in Les Halles in Parijs zat, waar Hosman zo wisten wij volop inspiratie opdeed - en de overheerlijke ijsbonbons. Deze laatste kreeg de klant bij de koffie, maar ook wij als personeel waren gek op die dingen. ‘Weet je wat die dingen kosten’, riep Willibrord dan, wanneer hij je betrapte. 

In 1976 wonnen wij de Gouden Pollepel van het Algemeen Dagblad. Dat was een hoogtepunt voor Willibrord. Het was toen zo druk in de bistro op de Korte Dam dat klanten in de bar soms twee uur zaten of stonden te wachten om aan tafel te gaan. Klanten kwamen niet alleen uit de omgeving maar uit het hele land, ja, ze kwamen zelfs van over de grens speciaal naar Schiedam voor een bezoek aan Hosman. Bijvoorbeeld om een glas uit onze fameuze collectie Armagnacs te drinken. Dat Frans gedestilleerd kostte een godsvermogen in de hoofdstad van het Nederlands gedestilleerd. Door middel van potloodstreepjes op elk fles Armagnac werd door Hosman geadministreerd hoeveel van het kostbare vocht er nog in de fles werd geacht te zitten. Als geheelonthouder had Hosman aan mij een goede kracht; ik liet het bij een ijsbonbon op z’n tijd.

Willibrord Hosman was rechtvaardig. Op een avond waren alleen Thea en ik nog aanwezig. Er meldden zich twee echtparen die nog wilden eten. De keuken is dicht sprak Willibrord maar Jan Willem kan wel een tournedos maken. De echtparen aten en dronken flink door. Bij het afrekenen gaf de man 100 gulden fooi. Een exorbitant hoog bedrag. Jullie boffen, sprak Willibrord tot ons. De volgende dag meldde de man zich en wilde de fooi terug. Daar was Hosman heel snel klaar mee. Gisteren een vent, nu een vent, sprak hij.

Op een avond moest het personeel bijeenkomen. Willibrord besprak met ons zijn idee om op de eerste verdieping een tweede restaurant te openen. Hij stond open voor de onze mening. Het chique specialiteitenrestaurant L' Auberge op de eerste verdieping kwam er en ook dat werd een culinair begrip.

Op 30 december 1976 was mijn laatste avond bij Hosman. Willibrord, bedankt voor een van de mooiste perioden uit mijn leven. Een paar jaar geleden mocht ik Willibrord interviewen op Radio Schiedam. Een mooi gesprek volgde, met herinneringen vergelijkbaar zoals ik die nu in dit stuk ophaal.

Willibrord Hosman zette letterlijk Frankrijk op de kaart in Schiedam. Ook voor mij persoonlijk. Ik was al voordat ik bij Hosman aan de slag ging van plan leraar te worden, lesgeven in een taal, maar welke? Willibrord Hosman liet mij uitgebreid kennismaken met de Franse cultuur en gewoonten. Dat heeft zeker bijgedragen in mijn keuze om leraar Frans te worden.

Ik wens de familie veel sterkte toe met het verlies van Willibrord Hosman, zonder ook maar een cent te overdrijven: een uniek persoon!

Hier lees je ons eerdere artikel:
Oud-restauranteigenaar en -wijnhandelaar Willibrord Hosman overleden