door Jan Schrijver

Voor ons is dit helemaal nieuw, theater aan huis, niet online maar helemaal persoonlijk live. We gaan naar de huiskamer en daar geeft Anne Rats instructie voor de indeling. ‘Ik heb alleen een stoel nodig waarop ik ook gitaar kan spelen en natuurlijk anderhalve meter afstand van jullie.’ Binnen no time is het toneel in de kamer klaar. Ze denkt zelfs aan de verlichting. ‘Misschien nog even een lampje aan voor als het straks donker wordt.’

We installeren ons op de bank en dan begint de voorstelling: ‘Wat zou jij doen? Vechten of vluchten?  Ratatatata…’ De oorlog is losgebarsten en niet zo’n klein beetje ook. Dat er in iemand zoveel volume zit. Hadden we de buren even moeten waarschuwen? Dat het bij ons thuis gewoon pais en vree is.

‘Wat zou jij doen? Vechten of vluchten?’, is een vraag die in het begin tot ons – als minipubliek - wordt gericht. De rol van het publiek in deze kleine setting is ineens heel anders dan we gewend zijn als we in een volle zaal zitten en dat voelt even onwennig. Anne kijkt ons daarbij ook nog eens heel indringend aan. Zoveel contact ben je in het theater niet gewend. Moeten we antwoorden op de vragen? Of moeten we maar gewoon zwijgen en ons laten meeslepen in het verhaal?

Binnen een paar minuten vragen we ons dit niet meer af. Ze neemt ons met haar indringende monoloog helemaal mee naar haar situatie, haar gezin, haar vrienden, de situatie in Nederland die steeds grimmiger wordt en voor we het weten zijn we op reis door Europa, op weg naar ‘waar alles beter is en we niet hoeven te vrezen voor de oorlog. Daar zijn we veilig’. Wie de bezetter van ons land is en waar de vrijheid lonkt, we laten dit in dit artikel in het midden, om de inhoud niet verder te verklappen aan degenen die het stuk nog gaan zien. De weg naar de vrijheid, dat is een avontuurlijke en op sommige momenten ook een heel ontroerende, dat willen we wel kwijt.

De gewetensvraag over wat je zelf zou doen keert in het stuk diverse keren terug en zet je echt aan het denken: wat zou ik in deze situatie doen? Maar er valt ook veel te lachen, waardoor het verhaal toch niet loodzwaar wordt. Het houdt ons op een goede manier spiegels voor, met verschillende invalshoeken.

Behalve over een flink volume beschikt Anne ook nog eens over een prachtige zangstem, waarbij ze zichzelf begeleidt op de gitaar. Een mooie afwisseling met het oorlogsgeweld en de verschrikkingen die je als vluchteling meemaakt.

Na afloop van de voorstelling praten we nog even na met Anne. We hebben het onder meer over onze en haar ervaringen tijdens het spelen en over autobiografische elementen in het verhaal. De thema’s van het verhaal komen naar voren en de verhalen die we zelf van onze ouders vanuit de oorlog meekregen. Ook dit nagesprek geeft nog een extra dimensie aan deze voorstelling.

Koen Wouterse voert de regie van deze voorstelling van de Stokerij Schiedam. Hij herschreef samen met Anne het stuk ‘Krieg’ van de Deense schrijfster Janne Teller zodat het geschikt werd voor een huiskamervoorstelling.

Anne Rats speelt de voorstelling ‘Oorlog’ van april t/m juni 2021 in huiskamers. Ze speelt in de huiskamer voor maximaal 6 personen en de voorstelling is geschikt voor iedereen vanaf 10 jaar. In deze coronatijd wordt hiermee bedoeld 6 personen in één gezin, die dus tot één ‘bubbel’ behoren. Het is niet de bedoeling om het publiek aan te vullen met familie, buren, vrienden en bekenden.

Is het dan niet saai om als actrice voor een zo klein publiek te spelen? “Nee, helemaal niet. Ik ben al bij een alleenstaande bejaarde vrouw geweest. Eén op één. Ze vond het prachtig, en ik ook. Elke keer is het weer heel anders, en dat maakt het ook voor mij zo mooi en uitdagend.”

Vanavond waren wij dus met twee. We zijn niet, zoals we dat in het theater gewoon zijn, naast elkaar gaan zitten, maar ieder op een hoekje van de driezitsbank. Als tweekoppig publiek hadden we tijdens de voorstelling eigenlijk nauwelijks oog- en handcontact met elkaar, zoals we dat normaal wel hebben. We waren geheel en al op Anne gefocust. Had ze niet liever gehad, dat we gewoon naast elkaar hadden gezeten, vragen we haar? “Nee, helemaal niet, het ging juist prima zo. Ik had zo de bewegingsvrijheid die ik kan gebruiken.”

"Het stuk spelen voor gezinnen met kinderen, heeft weer een heel andere dimensie en is eveneens erg dankbaar om te doen. Laatst zat er een jongen van 19 jaar bij. Het doet me dan wel wat, dat na afloop van de voorstelling die jongen me toevertrouwt: maar dit is ook heel leuk voor mijn vrienden.”

Inmiddels is er al landelijke aandacht gekomen voor deze voorstelling van De Stokerij. Zaterdag was Anne op NPO Radio 5, maandagochtend net voor twaalf uur op NPO Radio 1. Dat heeft een belangrijk effect, want na de uitzendingen kwamen er meteen meerdere boekingen binnen, zelfs één uit België. De maand april loopt de agenda van Anne al goed vol met de huiskamervoorstellingen, waarvan ze er één of twee per dag geeft.

Naast de huiskamervoorstelling is er een speciale voorstelling voor scholieren en is er in het theater een registratie van de  voorstelling gemaakt die op 4 en 5 mei online vertoond gaat worden.

De huiskamervoorstelling is te boeken via de site van De Stokerij Schiedam www.destokerijschiedam.nl/oorlog
Boekingen voor scholen lopen via Bureau Bannink: https://www.burobannink.nl/

Tot slot, we vinden het een indringend, soms ontroerend, en ook af en toe komisch, heel persoonlijk stuk theater, waarover wij na het vertrek van Anne Rats, nog samen napraten. We hebben er plezier aan beleefd en het heeft ons tegelijkertijd tot denken aangezet over oorlog en daarmee over vrijheid; over leven in vrijheid. Dat dit niet zo vanzelfsprekend is, als wij wel eens denken.

Foto's (c) De Schiedammer Online