door Jan Schrijver

Zo omschrijf ik de nieuwe tentoonstelling die vandaag in het Stedelijk Museum Schiedam geopend wordt. Gisteren kreeg de pers een preview van deze expositie 'Spirituele Urgentie'. Het is een reis door vier thema's. Achtereenvolgend zijn dat 'Natuur en holisme', 'Genezing en afkomst', 'Bevrijding en manifestatie' en 'Hedendaagse priesters'. 

Alles wat leeft en alle objecten maken deel uit van een geheel. Wij mensen dus ook. Het geheel vormt meer dan de som der delen. Er is samenhang en interactie tussen de delen. Kenmerkend in de expositie is, dat een en ander wordt belicht vanuit diverse levensovertuigingen, waarbij het echter niet om de verschillen gaat, maar om de overeenkomsten, om de samenhang, om de verbinding. Dat wordt concreet gemaakt, bijvoorbeeld met een presentatie van enkele kledingstukken van een Amsterdamse mode-ontwerper, waarbij diens grondstoffengebruik zo min mogelijk belastend is voor onze natuur.

"Aan dergelijk kleding hangt een forse prijskaart. Een mogelijke klant zou kunnen reageren op zo'n hoge prijs: ik word uitgebuit. Wat is het alternatief? Koop je dan ergens anders nieuwe goedkope kleding? Dan kun je de vraag stellen: wie wordt er nu uitgebuit", ze legt co-curator Qasim Arif uit, die opmerkt dat voor moslims van belang is dat Allah de natuur en haar bronnen aan de mensen heeft toevertrouwd. 

Ook het volgende thema, 'Genezing en afkomst', is bijzonder actueel. In onze samenleving zijn er volop mensen die zoeken naar hun afkomst, hun identiteit. "Voor veel kunstenaars is hun werk een spiegel die helpt de confrontatie met bijvoorbeeld pijn of onbehandeld trauma aan te gaan", zo lezen wij op de verklarende muurtekst. De werken in deze zaal gaan over spirituele genezing. Alix Marie is hier één van de kunstenaars. Beschrijvingen van vrouwen in sprookjes en mythologieën werken nog steeds door. Denk aan de heks als kwaadaardige vrouw, de zeemeermin als verleidelijk. Alix Marie wil een ander beeld van de vrouw tonen (links op de foto hieronder is zij in gesprek met Catrien Schreuder, hoofd Collectie en tentoonstellingen van het Stedelijk Museum Schiedam).

In de volgende zaal stappen we in een heel andere wereld, van het donker in het licht, van kleuren die je ogen wijd openzetten. We zijn in het thema 'Bevrijding en manifestatie' aanbeland, je ziet het niet alleen, je voelt het. Het is een totaalbeleving, waaraan ook de geschakeerde muren en vloerbedekking bijdragen.

Zoals in alle zalen is de getoonde kunst van nieuwe kunstenaars, maar steeds met ertussen enkele werken van kunstenaars uit de vorige eeuw. In deze zaal zie je bijvoorbeeld een schilderij van Charley Toorop en een beeld van Lotti van der Gaag (nu ook te zien in het museum: Museum toont wereld van fantasiewezens van Lotti van der Gaag). Toorop en Van der Gaag zijn voorbeelden van vrouwen, die nu alom gewaardeerd worden als kunstenaar, maar die bij leven moeite hadden in een door mannen gedomineerde kunstwereld voldoende waardering te krijgen. 

De knop gaat vervolgens weer volledig om in de volgende zaal, die indringend blauw is. Hier is het thema ‘Hedendaagse priesters’, met onder meer diverse installaties, waaronder een lichtkunstwerk van Nick Verstand, alsook een hedendaagse totempaal.

We zien ook een werk van Dennis Rudolph in zijn serie 'Artificial Gods'. Als je (na installatie van een app) het schilderij scant met je telefoon, komt het doek op je telefoon tot leven. Je kunt deze ervaring opnemen en delen, zo laat de app weten. 

Ook in deze zaal vinden we weer enkele werken van voorlopers uit de vorige eeuw. Zo is er een werk van Wassily Kandinsky te zien (in bruikleen van Museum Boijmans Van Beuningen). Volgens Kandinsky spreekt iedere kleur een eigen taal met een eigen expressie en zit in elke kleur een vorm en ziel. Ook hangt er werk van Yves Klein, de Franse kunstschilder die bekend werd als monochromist, en die zijn kleur blauw patenteerde als 'International Klein Blue'. De kleur op de wanden in deze zaal is overigens een andere. Je kunt het met eigen ogen gaan zien tot en met 10 april 2023. 

Spirituele Urgentie is samengesteld door Eliza Bordeaux van Stedelijk Museum Schiedam in samenwerking met een team externe co-curatoren: Cathelijne Blok & Imaan van der Zwan (TittyMag), Qasim Arif (ILLM) en André Marques & Tim Wes (Together & Dedicated & (MuseumParX)).

Hier lees je een eerder artikel: Spirituele Urgentie opent de deur naar andere realiteiten

Foto geheel boven: Qasim Arif en Eliza Bordeaux