In een normaal jaar is het ongeveer 10.000 keer dat een passagiersvliegtuig Rotterdam The Hague Airport aandoet. Er zijn twee routes, één over Lansingerland en één over Schiedam heen. Van genoemde 10.000 keer is de landing bijna 4.000 keer over Schiedam heen. Ruim 6.500 keer stijgt er een vliegtuig op over Schiedam. “Dat is ongezond voor alle mensen die wonen onder de landingsroute en/of onder de route die de stijgende vliegtuigen volgen. In Schiedam treft dit vooral veel bewoners van Schiedam Noord. Het is ongezond omdat lawaai ons stress-systeem aanzet”, is de uitleg van John Witjes (63). 

Hij werkt als bedrijfsarts bij het Erasmus MC en is inwoner van Schiedam Noord. We kennen hem ook als activist die een jarenlange strijd voerde tegen de bouw van een 65 meter hoge flat aan de Poldervaart, naast tennispark Spieringshoek, en tegen de aanleg van de A4 over Schiedams grondgebied en dwars door het natuurgebied Midden-Delfland. “De aan de Poldervaart geplande torenflat is er niet gekomen, de A4 wél. Zoals de snelweg in de tunnel langs Schiedam en daarna verzonken in de polder er nu ligt, zullen veel Schiedammers er uiteindelijk niet ongelukkig mee zijn”, zo denkt Witjes. 

Broeikasgas, (ultra)fijnstof, lawaai
Vliegen leidt tot erg veel broeikasgas (zoals CO2) en dus tot opwarming van de aarde.  Fijnstof (roetdeeltjes) komt vrij door het vliegen en dat kan in onze longen terechtkomen. Ook de uitstoot door vliegtuigen van ultrafijnstof is slecht voor de gezondheid. “Om te weten hoe nadelig ultrafijnstof precies zal zijn, is echter nog tientallen jaren wetenschappelijk onderzoek nodig”, zegt Witjes. Hij licht dit toe: “We weten dat vliegtuigmotoren ultrafijnstof uitstoten, maar nog niet hoe het op de grond terechtkomt. We weten ook dat ultrafijnstof diep in de longen en zelfs in de bloedvaten kan doordringen en schadelijk is, maar nog niet precies hoe schadelijk.”

“Over de medische schade die het gevolg kan zijn van lawaai is veel meer bekend. Een incidentele nachtvlucht zal geen probleem opleveren voor de gezondheid. Maar als geluidsoverlast structureel is, kan de schade voor de gezondheid aanzienlijk zijn. Geluidsoverlast kan leiden tot hoge bloeddruk en tot hart- en vaatziekten, het kan het immuunsysteem aantasten en tot depressies leiden. Ik vind dat alle inwoners van Schiedam recht op een gezonde leefomgeving hebben, en daar hoort dus bij: recht op rust. Omdat er veel bekend is over de nadelige gevolgen van geluidsoverlast, richt ik me als bewonersvertegenwoordiger vooral op dit aspect.”

Participatietraject voor luchthavenbesluit
De wet eist dat er in een zogenoemd ‘luchthavenbesluit’ voor een vliegveld allerlei details en regels worden vastgelegd, zoals waar een luchthaven ligt, hoe lang de landingsbaan is en welk luchtverkeer gebruikmaakt van de luchthaven. In een luchthavenbesluit staan ook de regels en grenswaarden waaraan de luchthaven zich moet houden. Denk bijvoorbeeld aan: hoeveel decibel geluid er veroorzaakt mag worden, hoeveel vluchten er mogen zijn, tussen welke tijden er gevlogen mag worden. “Normen ten aanzien van geluid hebben als zwak punt dat men daarbij uitgaat van gemiddelde waarden. Maar het gaat juist om de uitschieters van 80 à 85 decibel. Daar schrik je wakker van, maar die uitschieters vind je niet in de regelgeving”, zo merkt Witjes op.

GroenLinks als partij en John Witjes persoonlijk vinden het, zoals eerder opgemerkt, voor het milieu en voor de gezondheid wenselijk dat het vliegveld zijn deuren sluit. Op de korte en middellange termijn gezien, is het echter geen realistisch scenario dat dit zal gebeuren. Daarvoor zou er meer politiek draagvlak nodig zijn. En als dat er komt, zijn er nogal wat jaren nodig om tot sluiting te komen. 

Bedenk eens hoeveel huizen we er zouden kunnen bouwen
“De economische waarde van het Rotterdamse vliegverkeer - dat bedrijfsmatig gezien onderdeel is van het vele malen grotere Schiphol - is beperkt. Het gaat voornamelijk om vakantieverkeer. Het geld dat de luchtvaartmaatschappijen binnenbrengen bij RTHA is niet veel hoger dan parkeren, winkels en horeca opleveren. Dan vraag je je dus af: waarom houden we het vliegveld open. Bovendien, je bent in drie kwartier op Schiphol. Vergeet ook niet, dat er sprake is van ernstige woningnood. Bedenk eens hoeveel huizen we zouden kunnen bouwen op het vliegveld. Dat levert - als je alles meetelt - maatschappelijk veel meer op dan het vliegveld openhouden.” 

John Witjes vervolgt: “Maar als het vliegveld niet op korte of middellange termijn sluit, kun je maar beter aan tafel zitten om mee te praten. Ik wil de nadelige gevolgen van het vliegverkeer voor de inwoners van Schiedam zo goed mogelijk beperken. Het aanvragen van een nieuw wettelijk noodzakelijk luchthavenbesluit werd uitgesteld. Het vliegveld draait nu nog op een tijdelijke regeling. De totstandkoming van het luchthavenbesluit is vorig jaar weer opgepakt en RTHA heeft ervoor gekozen eerst een participatietraject te volgen.”

In de Commissie Regionaal Overleg (CRO) waarin elke vier maanden de stand van zaken rond de luchthaven wordt besproken zijn luchthaven en luchtvaart, het bedrijfsleven, milieu-organisaties, de provincie Zuid-Holland en gemeenten vertegenwoordigd. De vertegenwoordigde gemeenten zijn Schiedam, Rotterdam en Lansingerland. Voor de gemeente Schiedam zit wethouder Jeroen Ooijevaar in de commissie. Uit elk van de drie gemeenten behartigt een inwoner de belangen van de burgers. Voor Schiedam is dat John Witjes. Henk Lamphen is plaatsvervangend lid. Aan het participatietraject nemen diverse van deze vertegenwoordigers deel onder leiding van een onafhankelijk bureau.

Openingstijden luchthaven beter concentreren
“Het door de autoriteiten gestelde uitgangspunt is dat het benodigde luchthavenbesluit er komt en dus dat RTHA openblijft. Dat is het keiharde uitgangspunt waarbinnen het participatietraject plaatsvindt”, weet John Witjes. Wat valt er dan ‘te halen’ voor de bewoners?

“Heel wat”, is zijn antwoord. “De openingstijden van het vliegveld liggen nu tussen zeven uur ’s ochtends en elf uur ’s avonds. Belangrijke inzet van ons als bewonersvertegenwoordigers - dit is een gezamenlijk belang voor de inwoners van Schiedam, Rotterdam en Lansingerland - is om de openingstijden meer te beperken. Waarom is er van elk etmaal zestien uur beschikbaar voor het vliegveld, en slechts acht uur voor de inwoners? Dat kan dan ooit zo bedacht zijn, maar hier ontbreekt alle redelijkheid. Eerlijker zou zijn: twaalf uur voor het vliegverkeer - bijvoorbeeld van negen uur ’s ochtends tot negen uur ’s avonds - en twaalf uur rust voor de inwoners. Waarom moeten er zomers acht vluchten tussen zeven en acht uur ’s ochtends - zelfs in het weekeinde - opstijgen? Dat is puur het zakelijke belang van met name Transavia dat graag met zijn Boeings meerdere retourvluchten per dag naar de zonbestemmingen maakt. Waar ik me als burgervertegenwoordiger hard voor maak, is dat vooral het vliegen in de zogenoemde randen van de dag - dus ’s ochtends vroeg en ’s avondslaat - minimaal wordt!”

Hemelsbreed ligt Schiedam Noord slechts drie kilometer af van het vliegveld. Er zijn ook inwoners die dit als een voordeel zien. Behartigt hij ook hun belangen? “Nee, zij worden al voldoende vertegenwoordigd door luchtvaartmaatschappij Transavia die in de commissie zit. Ik focus me op milieu en gezondheid.” Dat neemt niet weg dat hij wél een luisterend oor heeft. Om zo goed mogelijk te weten wat de inwoners van Schiedam vinden van het vliegverkeer van en naar het Rotterdamse vliegveld, houdt hij samen met de gemeente aanstaande maandag een online gespreksavond waarop iedere Schiedammer mee kan praten over de luchthaven en het vliegverkeer.

Tekst: GroenLinks Schiedam
Foto: John Witjes (bron foto GroenLinks Schiedam)
(advertorial)

Je kunt ook lezen:
Bert Slomp: “Als mensen zijn we de rentmeesters van deze aardkloot"